زیبایی‌شناسی و مردم‌شناسی حرم مطهر امام خمینی(ره)
- علی امرایی
مقدمه و طرح مسئله
سال‌ها پس از رحلت جان‌گداز معمار کبیر انقلاب و با نزدیک شدن ایام رحلت آن امام همام، در خردادماه، مرقد مطهر ایشان آماده‌ی افتتاح گردید. با رونمایی از فضای مرقد و پخش شدن تصاویری از آن در فضای رسانه‌ای، حرف و حدیث‌های فراوانی در مورد آن گفته شد. بعضی افراد و گروه‌های سیاسی نیز در این فضا، فرصت را غنیمت شمردند و به رقبای سیاسی خود که در ساختوساز این مرقد آن‌ها را مدیر و کارگزار می‌دانستند به این بهانه تاختند. حرف‌ها اگر چه رویکرد سیاسی داشت اما حکایت از مسئله‌ای تاریخی داشت: مرقد و مزار ائمه‌ی هدی، امام‌زاده‌گان و شخصیت‌های تاریخی این مرزوبوم چگونه باید باشد؟ همه‌ی سؤال‌ها و حرف‌وحدیث‌هایی که امروز در مورد حرم امام خمینیره مطرح است در ذیل چنین پرسشی برای ما می‌تواند معنادار باشد.
میزگرد «زیبایی‌شناسی و مردم‌شناسی سازه‌های حرم امام خمینیره» به میزبانی «پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی» حوزه‌ی هنری و اجرای وحید یامین‌پور برگزار شد. این میزگرد ضرورت دید فراتر از این جاروجنجال‌ها و حرف‌وحدیث‌های رسانه‌ای نگاه جدی‌تر، عمیق‌تر و علمی‌تری به این موضوع داشته باشد. به زعم پژوهشگاه، بخش جدی انتقادات ایدئولوژیک و سیاسی با بن‌مایه‌های دینی و معرفتی بود، آیا این حرم تناسبی با ساده‌زیستی حضرت امامره و مشی ایشان در مواجهه با اشرافیت دارد خیر؟ در واقع تضاد را در دوگانه‌ی اشرافیت و ساده‌زیستی، جماران و حرم دیده بودند. اظهار نظرهای دیگری هم بود؛ مثل این‌که این بنا چه نسبتی با معماری اسلامی و فهم ما در زیبایی‌شناسی هنر اسلامی دارد؟ پیش از این بحثی در باره‌ی حرم ائمه‌ی اطهارعلیهم‌السلام و امام‌زاده‌گان مطرح نبوده است. لذا سؤال بود که استاندارد انقلاب اسلامی برای تکریم شخصیت‌های معنوی و سیاسی‌اش چگونه باید باشد؟ و تمایزش با سایر فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و نظام‌های سیاسی دیگر چیست؟
مرقد مطهر امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی باید واجد چه نظام زیبایی‌شناختی، مردم‌شناختی و اجتماعی باشد؟ آیا چنین عبارتی صحیح است که حرم امام خمینیِ ساده‌زیست به‌عنوان یک رهبر انقلابی نباید چنین اشرافی باشد؟
آیا باید در ساختوساز و معماری این نوع بناها با بارگاه‌ها و مرقدهای امامان و امام‌زاده‌گان شریف‌علیهم‌السلام تفاوتی باشد یا خیر؟ در صورتی که پاسخ مثبت است، این تفاوت‌ها در چه زمینه‌هایی است؟ آیا در نظام زیبایی‌شناسی، مردم‌شناشی و جامعه‌شناسی و ساخت بناهایی مانند مساجد، حرم امامان و امام‌زادگان تفاوتی وجود دارد؟ آیا می‌توان از این جنبه‌ها اصول و مبانی‌ای را برای معماری انقلاب اسلامی معرفی کرد؟
آقای یامین‌پور این‌ها را سئوالات اصلی دانستند و البته سؤالاتی هم حول و حوش آن‌ها مطرح کردند که که مردم چگونه با این پدیده مواجه می‌شوند و چه برداشتی از آن دارند و آثار تربیتی، فرهنگی و اجتماعی این مرقد چیست؟
میزگرد با حضور آقایان دکتر ابراهیم فیاض، دکتر محمد رجبی و حجت‌الاسلام غلامی و با حضور جمعی از اهالی فکر و علاقه‌مندان در سالن سلمان هراتی برگزار شد که در ادامه دکتر مرتضی گودرزی نیز به جمع اضافه شد. در میزگرد، هر یک از اساتید به ارائه‌ی نظر خود همت گماشت و بحثی فکری و علمی بین اساتید شکل نگرفت. لذا در این پرونده اهم مطالب هر یک از اساتید به صورتی جداگانه می‌آید.
ارتباط با ما:
این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
مطالب مرتبط:
بنای جدید حرم و تحریف شخصیت امام خمینی(رحمه‌الله علیه)
معماری و بنای شخصیت‌های تاریخی