سیاست و ذات

سید محمدجواد سیدی/ دانشجوی دکتری فلسفه‌ی غرب دانشگاه علامه طباطبایی

  ذات

هستی چگونه چیزی است؟ هستی‌شناسی چنین می‌پرسد و در پی پاسخ دادن به این پرسش است. هر پاسخی به این پرسش هم برآمده از سبک خاصی از زیستن است و هم منجر به استقرار شیوه‌ای خاص از زیستن می‌شود. به زبان ساده می‌توان گفت که هر هستی‌شناسی‌ای به اخلاقی منجر می‌شود. هر توصیفی از جهان همبسته‌ی تجویزی در باب چگونه زیستن در این جهان است و هر دستوری مبتنی بر توصیفی. اگر گزاره‌ای توصیفی داشته باشیم بدین قرار که «جهان الف است» این گزاره منجر به گزاره‌ای تجویزی یا دستوری می‌شود بدین قرار که «باید چنین رفتار کرد».

سیاست علیه واقعیت

محمدمهدی اردبیلی/ دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه تبریز

  مقدمه

آیا سیاست ممکن است؟ این پرسش همچنان در عرصه‌ی سیاسی-اخلاقی حاضر است. یادداشت زیر ابتدا خواهد کوشید تا با ترسیم نسبت سیاست و واقعیت در ساحت متافیزیک، تعارض موجود در بطن آن‌ها را که به نظریه‌ی «امتناع سیاست» می‌انجامد، از حیث فلسفی واکاوی کرده و پاسخ‌های مطرح نسبت به این مسئله در طول تاریخ فلسفه را مطرح نماید. در نهایت به میانجی ایده‌ی نوآورانه‌ی کانت در خصوص امکان اخلاق در فلسفه‌ی عملی‌اش، به پاسخ هگل به این پرسش پرداخته و نشان دهد که هگل چگونه با ایجاد امکان نوینی برای آزادی، تقابل واقعیت و سیاست را رفع کرده و سیاست واقعی یا روحانی‌ای را به دست می‌دهد که برخلاف اخلاق کانتی، تنها در قالب سوبژکتیویته‌ی جمعی محقق خواهد شد.

ردیابی فهم مدرنیستی از حقوق سیاسی

علی‌نجات غلامی/ کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه علامه طباطبایی

مسائل مربوط به حقوق بشر و حقوق بین‌الملل غالباً چونان میراثی مدرن محل ارزیابی قرار می‌گیرند که چه میزان باید برای دنیای ما ترجمه و تفهیم شوند. با مواضع مختلف بر سر این میراث، از برخی موضع‌گیری‌های تند تفریطی و افراطی گرفته تا برخی میانه‌روی‌های انطباقی و اصلاحی، آشنایی کافی داریم. نگارنده می‌خواهد در این یادداشت امکانی دیگر برای بحث را پیش بکشد: امکانی تکوینی.

رخداد و سیاست

مترجم: سمیرا رشیدپور

  دانیل بن‌سعید: «نام شاعرانه‌ی رخداد همان چیزی است که از میانِ حلقه‌ی آتشین پیش‌بینی‌ها ما را به بیرون از خودمان پرت می‌کند»⁽¹⁾ و این رخداد قسمی وفاداری‌را بنیاد می‌نهد. بنابراین [وفاداری] عبارت است از نسبت داشتن با وضعیت بر اساس رخداد. سوژه بودن، می‌توانست در چنگِ یک جور وفادار بودن باشد: «هرگز چیزی را که با آن ملاقات کرده‌ای فراموش نکن». وفاداری «گسست مداوم و درون ماندگار» است که مَثَلِ اخلاقی‌آمرانه‌ی «ادامه دهید!» است.

جدال بر سر عقل:فوکو در برابر هابرماس

حسام سلامت/کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی از دانشگاه تهران

  مقدمه

درباره‌ی اینکه عقل چیست؟، چه قواعدی بر آن حاکم است؟، چه علایق و قوایی دارد؟ و چه کردارهای از آن ساخته است؟ همواره بحث‌های آشتی‌ناپذیری میان سنت‌های فلسفی گوناگون درگرفته است. یکی از برانگیزاننده‌ترینِ این دست مباحث، اگرنه برانگیزاننده‌ترین‌شان، مناقشه‌ای است که پیوسته میان فوکو و هابرماس در جریان بوده است. این دو البته هیچ‌وقت مستقیماً با یکدیگر رودررو نشدند و با اینکه در متن کارهایشان جابه‌جا به مواضع همدیگر اشاره کرده‌اند و یکدیگر را به‌صراحت یا به‌طور ضمنی مخاطب قرار داده‌اند، اما میانشان هیچگاه گفت‌وگوی بی‌واسطه‌ای در نگرفت. با این همه در متن کارهایشان همواره گفت‌وگویی انتقادی در کار بوده است که می‌توان آن را بازسازی کرد. در جستار حاضر خواهیم کوشید این گفت‌وگو را از حیث موضعی که هر یک از طرفین بر سر سطوح و سویه‌های عقل می‌گیرد، بازسازی کنیم.