ارشاد الغافلین و تنبیه الجاهلی

سید احمد بن فخرالدین موسوی کاشانی(1319 قمری)

... هان، هان، ای دوستان و برادران! لختی سر از خواب غفلت بردارید و از بی‌هوشی به خود آیید و حجاب را از دیده براندازید و عقل و علم را پیش‌رو و هادی خود نمایید و کمی به هر طرف نظر دقت و اعتبار افکنید. ملاحظه کنید که چه سان در بیابان جهالت سرگردان و در بحر غفلت غوطه‌ورید. چگونه کلید امور، پیچ در پیچ و نتایج زحمات، نابود و هیچ است؟ دشمنان دین و مملکت از هر جهت، اطراف و اکناف مسلمین را احاطه نموده‌، راه کسب و تجارت را از هر سو بر ایشان مسدود کرده و به الوان امتعه خود، ما را چون اطفال بازی داده، هر دم به رنگی و هر ساعت به نیرنگی، چنگال نفوذ خود را در بلاد اسلام محکم بند نموده[اند].

اقتصاد مقاومتی و مبارزه علیه تحریم‌‌‌ها

دکتر شاپور رواسانی / استاد بازنشسته‌ی کرسی اقتصاد اجتماعی کشورهای در حال رشد دانشگاه الدنبورگ آلمان

  در بررسی تاریخ اجتماعی اقتصادی و سیاسی ایران (دوره‌ای که از سلطنت صفویه آغاز می‌گردد) به منظور کشف و فهم علل وقوع رویدادهای اقتصادی و سیاسی توجه به مسئله‌ی چگونگی تشکیل و ترکیب اجتماعی طبقه‌ی کُمپرادور (طبقه‌ی پیوسته به امپریالیزم سرمایه‌داری)¹در ایران امری ضروریست زیرا در این بررسی ترکیب عوامل «داخلی» با عوامل «خارجی» و تبدیل آنان به یک سازمان واحد کاملاً آشکار می‌گردد. اگر در بررسی‌های اقتصادی و اجتماعی تنها به بررسی روابط خارجی ایران بپردازیم و به نقش عوامل داخلی در رویدادهای اقتصادی و اجتماعی توجه نکنیم در حقیقت و عمل، یک بررسی ناقص انجام داده و از شناسایی حقایق خودداری کرده‌ایم باید به این امر توجه داشت که عوامل «خارجی» بدون همکاری عوامل «داخلی» قادر به هیچ‌گونه اعمال قدرت چه اقتصادی و چه نظامی در مورد مردم ایران نیستند و برنامه‌های تحریم‌شان قابل اجرا نیست.

چگونه ایستاده‌ایم؟

گفت‌وگو با دکتر محمد صادق کوشکی / عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

  اگر بخواهیم مواجهه‌ای را که نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی با غرب داشته، صورت‌بندی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که با غرب ‌ـ‌به عنوان یک جبهه‌ـ مواجهه‌ی مرکبی داشته‌ایم. یعنی نمی‌توان اینگونه تفکیک کرد که در مقطعی مواجهه سیاسی بوده، بعد به مواجهه‌ی اقتصادی تبدیل شده و بعد به مواجهه‌ی فرهنگی یا صورت دیگر. حقیقت این است که تمدن غرب کلیتی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی‌است. مجموعه‌ای منسجم که علی‌رغم اختلافات نظرها و تاکتیک‌های مختلف و اختلاف سلیقه‌هایی که در آن وجود دارد، در مواجهه با انقلاب اسلامی و نظام اسلامی ثابت قدم بوده و نظر مشخصی داشته است.

تجربه‌ی زیسته و تاریخ

بیتا نقاشیان/ کارشناسی ارشد انسان‌شناسی از دانشگاه تهران

  تاریخ محلی مطالعه‌ی تاریخ بر بنیاد یک محل جغرافیایی خاص است. اغلب بر یک اجتماع محلی خاص تمرکز دارد و مشمول ابعاد اجتماعی و فرهنگی است. گونه‌ای تاریخ که در معدود نوشتارهای فارسی تحت استدلالات گوناگونی به حیطه‌ی کاربردی پیوند داده می‌شود. از نگارش تاریخ محلی به‌مثابه قطعات ارزشمند برای تشکل تاریخ ملی و جایگاه نگرش محلی در جغرافیای سیاسی واحد گرفته تا تاریخ محلی به‌مثابه پلاک‌های مجزای هویتی‌ــ مکانی. همچنین همگرایی و تمایزات روش‌شناسانه‌ی آن با تاریخ اجتماعی، جغرافیای تاریخی، فولکلور، جغرافیای انسانی و جامعه‌شناسی تاریخی مورد نظر قرار گرفته و نیز به تاریخ محلی چه در ایران و چه در نقاط دیگر جهان بر اساس دوره‌ها و سیر دگردیسی‌های گوناگون پرداخته شده است.

شهرها و ولایت‌ها

دکتر اصغر منتظرالقائم/ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

  تاریخ‌نگاری محلی به آثاری که به تاریخ و شرح حال مردم یک واحد جغرافیایی (روستا، شهر، استان یا ایالت) اختصاص دارند، گفته می‌شوند. برخی از دانشمندان ساکن در شهرها و محل سکونت خود، برای نشان دادن عظمت فرهنگی شهر خود دست به نگارش فرهنگ‌نامه‌ها و تاریخ‌نامه‌هایی برای معرفی بزرگان و مشاهیر علمی زده‌اند. این فرهنگ‌نامه‌ها و تاریخ‌نامه‌ها عاملی مؤثر در توسعه‌ی علم و تمدن در شهرهای جهان اسلام موجب توسعه‌ی دانش تاریخ اجتماعی گردید. محققانی که درباره‌ی تاریخ‌نگاری محلی تحقیق و پژوهش کرده‌اند این تواریخ را به دو دسته‌ی بزرگِ دنیوی و دینی، ویا دنیوی و عمومی، و یا تاریخ‌نامه و فرهنگ‌نامه تقسیم‌بندی کرده‌اند.

هویت یا سیاست؟

دکتر لیلا محرری/ دکتری تاریخ اندیشه از دانشگاه سوربن نوول

  سنت تاریخ‌نویسی محلی در ایران قدمتی دیرینه دارد (سده‌ی سوم هجری) که بالطبع آثار ارزنده‌ای در زمینه‌ی تاریخ محلی به بار آورده است. این نوع تواریخ با اولویت مکان‌نگاری، اطلاعات وسیعی از تاریخ تمدنی، تحولات اجتماعی، اقتصادی یا منطقه‌ای و جغرافیایی به ثبت رسانده‌اند. نمونه‌های آن دامنه‌ی گسترده‌ای در تاریخ ایالات و ولایات (ولایات دارالمرز گیلان)، بلدان (معجم البلدان)، مزارات (شد الازار فی حط الاوزار عن زوار المزار یا مزارات شیراز)، رجال (مفاخر خراسان)، سیاحات (بستان السیاحه)، فتوح‌نگاری‌ها (فتوح البلدان) جوامع (جامع مفیدی)، جغرافیانویسی (جغرافیای حافظ ابرو) و... ایجاد کرده است که جملگی ذیل تاریخ محلی قرار می‌گیرند^[1].

«تاریخ محلی»!؟

دکتر ابوالحسن فیاض انوش/ دانشیار گروه تاریخ و ایرانشناسی دانشگاه اصفهان

  اگر پرونده‌ای وجود داشته باشد که عنوان روی جلد آن «رشته‌ی تاریخ محلی»^[1] باشد، قاعدتاً مفروض بوده است که واقعیتی با عنوان تاریخ محلی وجود دارد که این پرونده در صدد است مباحثی را درباره‌ی آن واقعیت عرضه کند. باور به واقعیت تاریخ محلی بدان معناست که در پیشینه‌ی تاریخ‌نگاری ما دقیقاً چیزی با عنوان «تاریخ محلی» به عنوان «یک نوع خاص» از تاریخ‌نگاری‌ـ وجود داشته است و بداهت داشتن مفهوم تاریخ محلی بدان معناست که امروزه وفاق و تفاهم فراگیری میان اعضای خانواده‌ی بزرگ تاریخ بر سر این مفهوم وجود دارد.

سخنی درباره‌ی تاریخ جهان (اونیورزال- هیستوری)

دکتر منوچهر آشتیانی/ دکتری جامعه‌‌شناسی از دانشگاه هولدربرگ

  جهان انسان شد و انسان جهانی از این پاکیزه‌تر نبود بیانی (محمود شبستری گلشن راز)

 مفهوم «تاریخ جهان» (Univernat‌‌-History) که مارکس در آثار اولیه‌ی خود، هگل در «فلسفه‌ی تاریخ جهان» و کنت در «فلسفه‌ی اثباتی» خویش آورده‌اند و هم‌اکنون کاربرد آن در دانش تاریخ ملل مختلف محمول است، اصطلاحی جدید است جدید و به دوران پس از پیدایش بورژوازی (سرمایه‌داری) جهانی تعلق دارد که مناسبات گوناگون بین ملت‌ها و دولت‌های جهان ما وسعت و ژرفا یافتند!

«نَه»...

علی خدادادی/ کارشناسی ارشد فلسفه از دانشگاه علامه طباطبایی

  کاغذی از وسط به‌گونه‌ای تا خورده که به دو قسمت مساوی و مشابه تقسیم شده. روی یک قسمت کلمه‌ی «کلی» نوشته‌شده و در قسمت مقابل، درست در قرینه‌ی با این کلمه، نوشته‌شده: «جزئی». این وضعیت برای کلمات «همگانی/فردی» هم صادق است و همچنین برای«خود/دیگری»، «وجود/ماهیت»، «توان‌مندی/ناتوان‌مندی»، «امکان/ضرورت»، «اختیار/جبر»، «ثبات/تغییر»، «تعین/عدمِ‌تعین» و ... . مکان این تقابل‌ها در دو طرف کاغذ، مکانی قرینه است و شقوق دوم، دقیقاً در مقابل شقوق اول نوشته‌شده‌اند.